SİTENİN BU SAYFASINDA CEZA MUHAKEMESİ İLE İLGİLİ BİLGİLER VERİLECEKTİR.
CEZA MUHAKEMESİ İLE İLGİLİ ANLATILACAK KONU BAŞLIKLARI:
- CEZA MUHAKEMESİNDE UYGULANAN İLKELER
- SORUŞTURMA EVRESİ
- KOVUŞTURMA EVRESİ
CEZA MUHAKEMESİ TANIMI
Ceza Kanunlarında düzenlenmiş bulunan bir suç işlendiğinde veya bu suçun işlendiği hakkında güçlü emareler bulunuyorsa, o suçun soruşturulması, kovuşturulması, yaptırımının tespit edilmesi ve icrasının yapılması işlemlerine denir.
CEZA MUHAKEMESİNDE UYGULANAN İLKELER:
- ADİL YARGILANMA HAKKI İLKESİ
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6. maddesinde güvence altına alınmış olup, A.Y. madde 36/2’de koruma altına alınmıştır ve temel haklar arasında sayılmaktadır. Adil yargılanma ilkesinde anlatılmak istenen konu şudur: ”Yargılanan kişiler kanun önünde eşittir ve hiçbir ayrım gözetilmeden kişilerin yargılaması yapılmalıdır.”
- SİLAHLARIN EŞİTLİĞİ İLKESİ
Yargılama yapılırken şüpheli/sanığın hakları, mağdurun hakları ve Cumhuriyet Savcısının yetkileri arasında dengenin sağlandığı anlamına gelir. Burada Cumhuriyet Savcısının yetkileri mağdur ve sanığa göre daha fazladır, eşitlikten söz edilemez lakin silahların eşitliği ilkesinde kastedilen nokta sanık ve mağdurun eşit olduğu yargılama sonunda sanık ceza alana kadar bu ilke doğrultusunda hareket edilmesi gerektiği anlatılmaktadır.
- DÜRÜST İŞLEM İLKESİ
Sanık hakkında ceza muhakemesi yapıldığı esnada yapılan işlemlerin yasalara uygun ve ahlaki olması gerekmektedir. Yani delil toplama esnasında şüpheli veya sanık hakkında hileli, kanuna uygun olmayan ve dürüst olmayan yöntemlerin uygulanmaması gerekmektedir.
- HUKUKİ DİNLENİLME HAKKI İLKESİ
Hiçbir ayrım gözetmeksizin herkes mahkeme önünde eşit olduğu gibi herkesin mahkeme huzurunda dinlenilme hakkı vardır. Herkes kendine yöneltilen suçlamalar hakkında düşüncesini açıklama, kendisini savunma, dilekçe verme ve açıklamada bulunma hakkı vardır. Hiçbir kimse veya hiçbir kurum, kişiyi bu haklardan mahrum edemez.
- MAKUL SÜREDE YARGILANMA HAKKI İLKESİ
Anayasamızda da belirtilen hukuk devleti ilkesi gereği sanığa itham edilen fiilin belirli bir süre içinde açıklığa kavuşturulması gerektiğini belirten ilke makul sürede yargılanma hakkı ilkesidir.
- MASUMİYET KARİNESİ
”Bir suç ile itham edilen herkes, suçluluğu yasal olarak sabit oluncaya kadar suçsuz sayılır.” Burada belirtilmek istenen husus her ne kadar sanık hakkında kuvvetli şüpheler bulunsa da sanık ceza alana kadar masumiyet karinesinin göz ardı edilmemesi gerektiğidir.
- ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİ İLKESİ
Her insanın kendine ait bir özel hayatı bulunmaktadır. Kişinin özel hayat alanına girilmesi kişi için bir yıkımdır. Bu nedenle her türlü devlet müdahalesine karşı korunmuş ve dokunulmazdır. Devletin suçla mücadelesinde kamu yararı nedeniyle ve oranlılık ilkesi çerçevesi içinde özel yaşam alanına müdahale mümkün olabilmektedir. Bu durum göz edilerek ceza yargılaması yapılmalıdır.
- SUÇLAMAYI VE HAKLARI ÖĞRENME HAKKI İLKESİ
- SAVUNMA HAKKI- MÜDAFİ YARDIMINDAN YARARLANMA HAKKI İLKESİ
- HAK ARAMA HAKKI İLKESİ
- KİMSENİN KENDİSİNİ VE YAKINLARINI SUÇLAYICI BEYANDA BULUNMAYA ZORLANAMAYACAĞI İLKESİ
- MUHAKEMENİN RESMİLİĞİ İLKESİ
- MADDİ GERÇEĞİN ARAŞTIRILMASI İLKESİ
- KANUN YOLUNA BAŞVURMA HAKKI İLKESİ
- KOVUŞTURMA MECBURİYETİ İLKESİ
SORUŞTURMA EVRESİ
Bir suçun işlendiğinin öğrenilmesinden iddianamenin kabulüne kadar geçen evreye denir. Soruşturma evresinin iki işlevi bulunmaktadır. Birincisi, kovuşturma ilkesine uygun olarak ortaya çıkan suç şüphesinin aydınlatılması ve davanın hazırlanması, ikincisi, maslahata uygunluk ilkesi çerçevesinde kamu davası açılabilme olanağının bulunup bulunmadığının araştırılmasıdır. Yapılan açıklamalar doğrultusunda soruşturma evresinin amacı kamu davasını açmaya yer olup olmadığına karar verilmesini sağlamak ve dava açılacak ise davaya hazırlık yapmaktır.
SORUŞTURMA EVRESİNE KATILAN KİŞİLER
A- SULH CEZA HAKİMLİĞİ
Suçüstü hali ile gecikmesinde sakınca bulunan hallerde, Cumhuriyet Savcısına erişilemiyorsa veya olay genişliği itibarıyla Cumhuriyet Savcısının iş gücünü aşıyorsa, Sulh Ceza Hakimi de soruşturma işlemlerin yapabilir. Burada Sulh Ceza Hakiminin belirtilen yetkisi şunlardır: ”suçüstü halinde, gecikmesinde sakınca bulunan haller, Cumhuriyet Savcısına erişilemediği veya olay genişliği itibarıyla Cumhuriyet Savcısının iş gücünü aştığı durumdur.”
Soruşturma evresinde bir muhakeme işlemi için hakim kararı gerekiyor ise Sulh Ceza Hakimi yetkilidir.
Suçtan zarar gören, kovuşturmaya yer olmadığına dair kararın kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren 15 gün içinde, bu kararı veren Cumhuriyet savcısının yargı çevresinde görev yaptığı ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza hakimliğine itiraz edebilir. Yani K.Y.O.K. verildiği tarihten itibaren mağdur kişi 15 gün içinde itiraz ederse, itirazın geçerliliğinin incelenmesinde Sulh Ceza Hakimliği görevlidir.
B- CUMHURİYET SAVCISI
Cumhuriyet Savcısının görevleri şunlardır:
- Suç haberini alır almaz derhal soruşturmaya başlamasıdır.
- Soruşturmayı bizzat veya adli kolluk görevlilerinden yararlanmak suretiyle yürütmesidir.
- Şüphelinin lehine ve aleyhine olan delilleri toplayarak muhafaza altına alarak, şüphelinin haklarını korumasıdır.
- Yeterli suç şüphesi bulunduğunda kamu davası açmasıdır.
C- KOLLUK KUVVETLERİ
Devletin kamu düzenini sağlamak ve korumak, suç işlenmesini önlemek ve suç işlendikten sonra fiili aydınlatarak failleri ele geçirmek görevini yürüten ve ayrı bir kamu hizmetlileri olarak teşkilatlandırılmış olan kuruluşlardır.
D- ŞÜPHELİ
Bir suç şüphesi altında bulunan kişiye şüpheli denir. Soruşturma sırasında şüpheli sıfatını alan kişi, kovuşturmaya yer olursa kovuşturma aşamasında sanık sıfatını alır.
E- MÜDAFİ/VEKİL
Şüpheli veya sanığın ceza muhakemesinde savunmasını yapan avukatıdır.
F- SUÇTAN ZARAR GÖREN/MAĞDUR
SORUŞTURMA EVRESİNDE YAPILAN İŞLEMLER
- Mağdurun şikayetinin alınması
- Şüphelinin ifadesinin alınması
- Tanık ifadesinin alınması
- İhtiyaç halinde bilirkişiye başvurulması
- İhtiyaç halinde yer gösterme işleminin yapılması
- İhtiyaç halinde teşhis işleminin yapılması
- Yapılan işlemlerin tutanağa geçirilmesi
CEZA MUHAKEMESİ SIRASINDA ALINABİLECEK KORUMA TEDBİRLERİ
- Yakalama-Gözaltı
- Tutuklama
- Adli Kontrol
- Zorla getirme
- Arama
- Elkoyma
- Bilgisayarlarda, bilgisayar programlarında ve kütüklerinde arama, kopyalama ve elkoyma
- İletişimin dinlenmesi, kayda alınması
- Sinyal bilgilerinin değerlendirilmesi
- Mobil telefonun yerinin tespiti
- İletişimin tespiti
- Gerekirse gizli soruşturmacı görevlendirilmesi
- Teknik araçlarla izleme
- Gözlem altına alma
- Beden muayenesi
- Moleküler genetik incelemeler
SORUŞTURMA EVRESİNİ SONA ERDİREN HALLER
- İddianamenin mahkeme tarafından kabul edilmesi
- İddianamenin mahkeme tarafından iade edilmesi
- Kovuşturmaya yer olmadığına dair karar
KOVUŞTURMA EVRESİ
İddianamenin kabulüyle soruşturma evresi bitip kovuşturma evresi başlar. Hüküm kesinleşince de kovuşturma evresi tamamlanmış olur. Kovuşturma evresinin amacı, ceza muhakemesi hukuku ilkeleri çerçevesinde maddi gerçeğe uygun hükmün verilmesi ve hükmün infaz edilebilir hale getirilmesidir.
KOVUŞTURMA EVRESİNDE BULUNAN KİŞİLER
A- HAKİM
Muhakemede uyuşmazlık hakkında, iddia ve savunmanın ışığında karar veren mercidir. Hakim bağımsız ve tarafsız olmalıdır.
B- CUMHURİYET SAVCISI
C- SANIK
D- MÜDAFİ
E- SUÇTAN ZARAR GÖREN/MAĞDUR
F- VEKİL
G- ZABIT KATİBİ
H- MÜBAŞİR
KOVUŞTURMA EVRESİNİN BÖLÜMLERİ
- DURUŞMAYA HAZIRLIK BÖLÜMÜ
Sanığa iddianamenin tebliği için davetiye çıkarıldığı ve mahkemenin belirtilen dosyasında taraf sıfatı bulunanlar için duruşmada hazır bulunması gerektiğinin belirtildiği davetiyenin çıkarılıp taraflara tebliğ edildiği bölümdür.
- DURUŞMA EVRESİ
Duruşma evresinin özellikleri şunlardır:
- Duruşma kesintisiz olmalıdır.
- Duruşma aleni olmalıdır.
- Duruşmanın kayıt altına alınması yasaktır.
- Tüm deliller ortaya çıkarılır.
- Tanıklar dinlenir.
- Hakim tarafından gerek görülürse bilirkişiye başvurulur.
- Hakim tarafından gerekirse doktrin görüşü alınır.
- Duruşmada yapılan tüm işlemler tutanak altına alınır.
